Autor: Stefan Jaworski

Tytuł: Pełnia nieubywającej chwały

Editio princeps: Kijów 1691

Autor projektu: nieznany

Rytownik: Leontij Tarasiewicz

Dostęp: starodruk (zebrał i udostępnił Walter Kroll) 

Dzieło stanowi próbę syntezy biograficznej, zamierzającej w obrazowo-słownych kombinacjach przedstawić poszczególne etapy życia i działalności Barłaama Jasińskiego. Na dzieło składa się 12 emblematów (umieszczonych po cztery na jednej karcie, dwie w medalionach, pozostałe środkowe nieco większe w otoku muszlowym) z inskrypcjami sztychowanymi na wstęgach.

Kompletna reprodukcja zabytku dokonana na podstawie egzemplarza z Biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (Biblioteki KUL XVII.611 w egz. brak końca) oraz egzemplarza Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu (Ossol. XVII-16879-IV tu brak brak początku) z uwzględnieniem pojedynczych brakujących stronic utworu zeskanowanych z egzemplarza Biblioteki im. Lenina w Moskwie (Российская государственная библиотека, D 10/34).

Editio princeps: Cracoviae [1691]

Access: rare book

Autor: Piotr Opaliński

Tytuł: Altum Opaleniae navis apertum

Editio princeps: [Poznań] 1684

Autor projektu: nieznany

Dostęp: starodruk

Author: Paweł Mirowski

Title: Młotek duchowny w sercach ludzkich tor Chrystusów drelujący

Editio princeps: Gdańsk 1656, Dawid Fryderyk Rhete

Engraver: unknown 

Access: book digitised by Warsaw University Library

The Młotek duchowny (Spiritual Hammer) is a 17th-century translation of De imitatione Christi by Thomas à Kempis, the most popular Catholic handbook on spirituality associated with the late medieval devotio moderna trend. Paweł Mirowski, a member of the cathedral chapter in Włocławek, provided the work with five emblematic engravings, changed its title and added extracts from the writings of the Fathers of the Church. The Spiritual Hammer... calls for the rejection of the world and the inner imitation of the Savior. In the dialogues of the Soul with the Master (Mistrz) he emphasizes the special role of the sacrament of the Eucharist - the key element of the Christian spiritual life.

Two additional engravings from the series were identified in exemplars held in Library of the Metropolitan Seminary of the Archdiocese of Warsaw. Read more here.

AP, AB

Autor: Stefan Jaworski

Tytuł: Arctos et antarctos caeli Rossiaci in gentilibus syderibus

Editio princeps: Kijów 1690

Autor projektu: nieznany

Rytownik: Leontij Tarasiewicz

Dostęp: starodruk (zebrał i udostępnił Walter Kroll)

Reprodukcja na podstawie egzemplarza z Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego (BUW 28.20.3.207) i Biblioteki Narodowej [BN.XVIII.3.865] z uzupełnieniem strony tytułowej utworu z Rosyjskiej Biblioteki Państwowej (Российская государственная библиотека, Москва).

Oprócz karty tytułowej i stemmatu na herb Jasińskiego Arctos nie posiada żadnych elementów obrazowych. Na kunsztownie opracowanym miedziorycie karty tytułowej przedstawiony jest obraz Atlasa dźwigającego na barkach sklepienie niebieskie (coelum Rossiacum), w które rytownik umieścił znaki zodiaku, herb Jasińskiego i inskrypcje na wstęgach. Obraz Atlasa prawdopodobnie ma swój pierwowzór w ikonie z książki emblematycznej jezuity Sylwestra Pietrosancty.

Autor: Stefan Jaworski

Tytuł: Echo głosu wołającego na puszczy od serdecznej refleksyj pochodzące a przy solennym powinszowaniu [...] Ianowi Mazepie hetmanowi wojsk [...] zaporoskich brzmiące głośną [...] rezonansyją

Editio princeps: Kijów 1689

Autor projektu: nieznany

Rytownik: Innocenty Szczyrski, Leoncjusz Tarasiewicz i Oleksandr Tarasiewicz

Dostęp: starodruk (zebrał i udostępnił Walter Kroll)

Reprodukcja całościowa na podstawie egzemplarza z Biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego [Bibl. KUL XVII.614] z uwzględnieniem brakujących stronic utworu z Rosyjskiej Biblioteki Narodowej (Российская национальная библиотека, Санкт-Петербург) - [Rossica 13. VIII. 1/287].

Tytuł Echo głosu wołającego na puszczy jest aluzją do słów Jana Chrzciciela z Pisma Świętego, które oznaczają „przygotowanie do działalności Jezusa" (Mt 3,1-3).
Utwór to panegiryk osławiający wojenne czyny hetmana Jana Mazepy.
Zbiór poza stemmatem zawiera sześć kombinacji obrazowo-słowne, skonstruowane ze znaków heraldycznych i trójczłonowe emblematy (z inskrypcją i subskrypcją).

Piękna jak jasny księżyc, jest Panna Przeczysta,
Bo ją tak w Piśmie zowie jej panegirista.
Jutrzence zaś Jan Święty, pięknie figuruje,
Gdy przedwiecznemu Prawdy Słońcu marszałkuje
Tu pod Krzyżem obojgu stać co za przyczyna
Niedziw: Bo tam stać Pannie z Janem nie nowina.

Author: Marcin Hińcza

Title: Chwała z Krzyża

Editio princeps: Kraków 1641, Andrzej Piotrkowczyk

Engraver: unknown (Konrad Götke?)

Access: book

This is the second collection of emblems after Plęsy Anjołów by Marcin Hińcza. The collection contains 33 emblematic icons. The Cracow engraver was inspired by two emblematic collections Amoris divini et humani antipathia (1629) by Philippe de Villers (also known under his monastic name Louis of Leuven) and Regia via Crucis (1635) by Benedict van Haeften.

Autor: Marcin Hińcza

Tytuł: Plęsy Anjołów

Editio princeps: [post 1683] w drukarni Cezarego Franciszka

Rytownik: Aegidius van Schoor

Dostęp: starodruk

Dzieło dedykowane zostało Janowi Daniłowiczowi oraz Zofii Tęczyńskiej z okazji ich zaślubin.
Jest to zbiór czternastu prozaicznych medytacji adwentowych, w których motywem przewodnim jest radosny taniec Jezusa z aniołami na Golgocie. Hińcza był profesorem teologii moralnej i jego celem było wytłumaczenie tajemnicy wcielenia ludziom świeckim. Rozmyślania pełnią funkcję rozbudowanego komentarza (commentarius) do emblematycznych ikonów.

Author: Andrzej Maksymilian Fredro

Title: Peristromata Regum seu Memoriale Principis Monitorum, Symbolis expressum.

Editio princeps: Gdańsk 1660 sumpt. Geo. Foersteri

Project of copperplate engravings: unknwon

Engraver: unknown

Access: old print

Short description: The cycle contains 20 emblems and is printed together with author's another work, Scriptorum seu togae et belli notationum fragmenta. The greek word peristromata means blankets. Icons pursue this convention, developing since 1640s (fringes and needles which hold a blanket on the wall might be seen on the reproduction). The emblems include icons with latin inscriptions and subscriptions. Succeeding compositions present variuos qualities of a good ruler, altogether creating such person's speculum. The collection is considered one of most important in polish emblematics.

The second edition (Frankfurt 1685) is based on editio princeps and also conatins Fredro's mentioned work. The majority of the engravings was sculpted probably by A. Cloutier.

TR

Autor: Mikołaj Kochanowski

Tytuł: Rotuły do synów swych

Editio princeps: post 1617 in: Jan Kochanowski (Kraków: Druk. Andrzeja Piotrkowczyka). Edycja bez ikonów emblematycznych.

Autor projektu wzorcowego: Johannes Stradanus, Maarten van Heemskerck

Rytownik: Peter Furnius, Cornelis Cort

Dostęp: edycja krytyczna, red. A. Karpińskiego, Warszawa 1997;

Dostęp: starodruk

Utwory Pod obrazy konterfetu żywota ludzkiego i Pod drugie obrazy Mikołaja Kochanowskiego, brata słynnego poety Jana, zostały wydane razem z jego Rotułami do synów swych, od których tytuł wzięła cała edycja. Same rotuły, czyli napominania i wskazówki dla dzieci, są po prostu wierszami i nie mają charakteru emblematycznego. Również obydwa zbiorki Pod obrazy nie są typowymi emblematami. Wiersze Kochanowskiego Pod obrazy konterfetu... to katachretyczne epigramaty inspirowane miedziorytami zaprojektowanymi przez Johannesa Stradanusa. Oryginalne ilustracje przedstawiają dwie drogi, prowadzące do nieba bądź piekła, które może wybrać człowiek. Z kolei drugie obrazy pokazują alegorie Świata, Bogactwa, Pychy, Zazdrości, Wojny, Ubóstwa, Pokory, Pokoju oraz obraz Sądu Ostatecznego. Kochanowski wykorzystał i skrótowo przetłumaczył epigramaty z oryginału, używając ich jako podpisów do obrazów.

JB

Subscriptio:

Nieużyte boginie dzieciom lata przędą, wedle których rachunku żyć na świecie będą, a ony nic nie myśląc, beśpiecznie igrają; szczęśliwe, błędów ludzkich że jeszcze nie znają.

Subscriptio:

Już przywiódł Czas dwu koniu, woła, by wsiadali, a w drogę, na którym chcą, żeby wyjeżdżali. Prawda powinna Bogu na białego radzi, Fałsz wronego zaleca, co w piekło prowadzi.

Subscriptio:

Rozkoszami, swąwołą i tańcy zwiedziony, leci w przepaść z wronego ten nędznik szalony. Dopiero zdradę widzi, kiedy czart z maszkary wyglądając, śmieje się z jego głupiej wiary.

Subscriptio:

Mędrszy jeździec na górę konia swego wiedzie, na której ludzie widząc, prosto do nich jedzie. Ci są, którzy obłudy świata podeptali, a sami się za cnotą i prawdą udali.

Subscriptio:

Święte Cnoty go wiodą jeszcze dalej w drogę, czart nań z piekła luk ciągnie, by mu zadał trwogę; ale Niewinność z Wiarą serca dodawaj ą, Pobożność z Nabożeństwem z góry go wołają.

Subscriptio:

Tu przyszedszy, już Bogu kapłanem zostawa, a Jemu cały rozum i serce oddawa. Już ten kresu dobieżał i bierze zapłatę za cnotliwe postępki - nieśm iertelną szatę.

Titulus: Świat

Subscriptio:

Okrągły Świat powozi Czas z zawitą głową,
dwa konia w wozie idą, Noc i Dzień je zową.
Ziemia, Ogień, Powietrze, Woda - cztery siostry,
Eums, Notus, Zefirus i Akwilo ostry -
czterzej bracia, przy wozie idą; stąd pochodzą
wszystkich rzeczy rodzaje i dokąd zaś wchodzą.

Titulus: Pokój

Subscriptio:

Pokój jedzie, piastując Bogactwo na łonie, Miłość wdzięczna powozi, w wozie idą konie: Pożytek z Zgodą, wozą Sprawiedliwość wieczna, strzeże je czerstwa Pilność i Prawda beśpieczna.